ကမၼသတၱိႏွင့္ ကမၼ၀ါဒ(၄)

အေနာက္ႏိုင္ငံ စိတ္ပညာ၏ အဆိုအားၿဖင့္ အေလ႔အက်င့္မ်ားသည္ စိတ္ဓာတ္စရိုက္၏ အေၿခခံၿဖစ္၏။ ၀ိသုဒၶိမဂ္က်မ္း၌ ေလာဘစရိုက္၊ ေဒါသစရိုက္၊ ေမာဟစရိုက္၊ သဒၶါ စရိုက္၊ ပညာစရိုက္ႏွင့္ ၀ိတကၠ (ေတြးေခၚမွဳ) စရိုက္ ဟူ၍ စရိုက္ေၿခာက္မ်ိဳး ၿပဆိုထား၏။ စင္စစ္ လူ႔တို႔စရိုက္ တို႔မွာထူးေထြ မ်ားၿပား၍ အေသးစိတ္ေဖၚၿပရန္ မၿဖစ္ႏိုင္ေခ်။ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတို႔၏ စိတ္ဓာတ္စရိုက္မ်ားသည္ အမ်ားအားၿဖင့္မ်ိဳးရိုးဗီဇႏွင့္ ဆက္စပ္္ေန၍ အတိတ္ဘ၀မွ ပါလာေသာ ကမၼ၀ိပါက(၀ါ) ကမၼသတၱိမ်ားၿဖစ္သည္ဟု ယူဆဖြယ္ရိွ၏။

ဤယူဆခ်က္အတြက္ ဗုဒၶေဒသနာအေထာက္အထားမ်ား မရိွေခ်။ စဥ္းစားရန္ အခ်က္တစ္ခုမွာ ဗုဒၶသည္ ဤအေၾကာင္းကို တိုက္ရိုက္ ေဟာၾကားေစကာမူ ဘ၀ေဟာင္းမွ ကမၼသတၱိမ်ားသည္ ဓာတ္ခ်င္းတူ၍ နီးစပ္ေသာ သက္ရိွလူတို႔၏ ကမၼသတၱိ(၀ါ) ဗီဇသတၱိမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းၾကသည္ဟု ဆိုလိုဟန္ရိွေသာ ေဒသနာမ်ားကို ပိဋကတ္စာေပ၌ ေတြ႔ရ၏။ ထိုေဒသနာမ်ား ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ႔ေသာ အေၾကာင္းအရင္းကိုမူ ပိဋကတ္၌ လံုး၀ေဖာ္ၿပမထားေခ်။

"ရဟန္းတို႔၊ ဓာတ္တူ သေဘာထားၿဖင့္သာလွ်င္ သတၱ၀ါတို႔သည္ ႏီွးေႏွာ ညီညြတ္ ၾကကုန္၏။ ဥပမာအားၿဖင့္ မစင္ေခ်းသည္ မစင္ေခ်းႏွင့္၊ ႏို႔ရည္သည္ ႏို႔ရည္ႏွင့္ ေထာပတ္သည္ ေထာပတ္ႏွင့္ သာလွ်င္ ႏီွးေႏွာညီညြတ္သကဲ႔သို႔ သူယုတ္သည္ သူယုတ္ႏွင့္ သူၿမတ္သည္ သူၿမတ္ႏွင့္ သာလွ်င္ ႏွီးေႏွာညီညြတ္၏။ သတၱ၀ါတို႔သည္ လြန္ေလၿပီးေသာ အတိတ္၊ ယခုပစၥဳပၸန္ႏွင့္ ေနာင္လာ လတၱံ႔ေသာအဓြန္႔ကာလ တို႔၌လည္း ထိုနည္းအတူ ဓာတ္တူသေဘာတူအားၿဖင့္သာလွ်င္ ႏွီးေႏွာၾကကုန္လတၱံ႔။" (သံယုတ္နိကာယ္၊ နိဒါန၀ဂ္၊ဓာတုသံယုတ္ ၊ ဟီနာဓိ မုတၱိကသုတ္မွ ဒသဂၤသုတ္အထ ိသုတ္အေပါင္း၁၆ခု။ ဣတိ၀ုတ္ပါဠိေတာ္၊ တိကနိပါတ္၊ ဓာတုသႏၶနသုတ္၌လည္း ထိုနည္းတူေဟာေတာ္မူသည္။)

သို႔ၿဖစ္၍ ေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားမွ အခ်ိဳ႔ေသာ ဗုဒၶစာေပပညာရွင္တို႔သည္ ဘ၀ေဟာင္းမွ ဘ၀အသစ္သို႔ ကမၼသတၱိ ကူးေၿပာင္းၿခင္းကို စိတ္ဓာတ္စရိုက္ ကူးေၿပာင္းမွဳအၿဖင့္ နားလည္ခံယူၾက၏။ ဤခံယူခ်က္အတြက္ အေတာ္အတန္ တိက်ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမွာ ေဒါက္တာစတီဗင္ဆင္ ေလ႔လာခဲ႔ေသာ လူ၀င္စားမ်ားၿဖစ္၏။ ထိုလူ၀င္စားမ်ား၌ လူ၀င္စားႏွင့္ ဘ၀ေဟာင္းမွ ပုဂၢိဳလ္တို႔စရိုက္၊ ၀ါသနာ၊ စိတ္ေနစိတ္ေနစိတ္ထား အေတာ္မ်ားမ်ား တူညီေနမွဳကို ေတြ႔ရ၏။ ထိုေတြ႔ရိွခ်က္မ်ားကို အၿခားစာအုပ္၌ (ဦးေအးေမာင္- ေသသည္၏အၿခားမဲ႔၌) စံုစံုေစ႔ေစ႔ေဖာ္ၿပၿပီးၿဖစ္၍ ယခုထပ္မံေရးသားရန္ မလိုေခ်။ သတိၿပဳရန္အခ်က္မွာ ေဒါက္တာစတီဗင္ဆင္သည္ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ထိ လူ၀င္စားကေလးငယ္မ်ားကို သာလွ်င္ ေလ႔လာခဲ႔ၿခင္းၿဖစ္၍ ေမြးရာပါ စိတ္ဓာတ္ စရိုက္မ်ားသည္ အသက္အရြယ္၊ ဘ၀ပတ္၀န္းက်င္စသည္တို႔ ႏွင့္ သပၸါယၿဖစ္မွ ထင္ရွားလာတတ္၏။ မည္သို႔ၿဖစ္ေစ ယခုထိ လူ၀င္စားမွဳေတြ႔ရိွခ်က္မ်ားသည္ ဗုဒၶ၏၀ါဒကို လက္ခံရန္ အတန္ခိုင္လံုေသာ အေထာက္အထားရိွသည္႔အၿပင္ မ်ိဳးရိုးဗီဇပညာရွင္တို႔ နားလည္းရန္ခက္ခဲေသာ အခ်ိဳ ႔ၿဖစ္ရပ္မ်ားကို ရွင္းၿပႏိုင္လိမ္႔မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရ၏။

မစၥရိုက္ေဒးဗစ္၏ အဆိုအားၿဖင့္ "ကၽြႏ္ုပ္တို႔သည္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားအေၾကာင္းကို ေၿခေၿခၿမစ္ၿမစ္ မသိေသာ္လည္း ထိုဓာတ္အားရိွသည္ ဟုယုံၾကည္ၾက၏။ သားသမီးကမိဘ၏ စိတ္ဓာတ္စရိုက္ကို မည္သို႔ဆက္ခံရရိွေၾကာင္းကို နားမလည္ေသာ္လည္း မ်ိဳးရိုးလိုက္ၿခင္းကိုမူ ယံုၾကည္ၾက၏။ လူတစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး စိတ္ဓာတ္ဆက္သြယ္မွဳကို အခ်ိဳ ႔လူမ်ား ယံုၾကည္ၾကေသာ္လည္း မည္သို႔မည္ပံု ဆက္သြယ္သည္ကို နားမလည္ၾကေခ်။ ဗုဒၶ၀ါဒီတို႔သည္လည္း ကမၼသတၱိ၏ သဘာ၀ကို နက္နက္နဲနဲ သိၿမင္နားလည္ၾကသည္ မဟုတ္။ ကမၼ၀ါဒသည္ သိပၸံနည္းၿဖင့္ စိစစ္၍မရအပ္ေသာ ၀ါဒၿဖစ္၏။ သို႔ရာတြင္ သိပၸံပညာသည္ လူ၏စိတ္ဓာတ္၊ သတၱိမ်ား ၊ မ်ိဳးရိုးလိုက္ၿခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အခ်ိဳ႕အခ်က္မ်ားကို ယခုတိုင္ မေၿဖရွင္းႏိုင္ဘဲရိွရာ ကမၼ၀ါဒသည္ ထိုၿပႆနာမ်ိဳးအတြက္ အခက္အခဲၾကံဳေတြ႔ဖြယ္ရာ မရိွေခ်။"

ပုဂၢိဳလ္၊ သတၱ၀ါ၊ အတၱမရိွဘဲ ဘ၀ေဟာင္းမွ ကမၼသတၱိလက္ခံရရိွပံုကို မိလိႏၵပဥွာ၌အရွင္နာဂသိန္က ဥပမာအမ်ိဳးမ်ိဳးၿဖင့္ ရွင္းၿပခဲ႔၏။ အေမရိကန္ပညာရွင္တစ္ဦးကမူ ထိုအေၾကာင္းကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးသား၏။

"ဥပမာတစ္ခုကို စဥ္းစားၾကည္႔ပါက အတၱမရိွဘဲ ဘ၀အသစ္သို႔ ကမၼသတၱိ ကူးေၿပာင္းသြားသည္ ဆိုေသာ ဗုဒၶ၀ါဒီတို႔၏စကားသည္ သဘာ၀ယုတၱိရိွေၾကာင္းထင္ရွား၏။ ပ်ံလႊားငွက္ ႏွင့္ ဗီလံုးငွက္သည္ သိသိသာသာၿခားနား၍ ထိုၿခားနားမွဳသည္ မ်ိဳးရိုးဗီဇ မတူညီမွဳေၾကာင့္ၿဖစ္၏။ ပ်ံလႊားငွက္၏ မ်ိဳးရိုးစဥ္ဆက္ကို ၿပဳၿပင္ခဲ႔ေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ားႏွင့္ ယင္းတို႔၏ အက်ိဳးအဆက္မ်ားသည္ အနမတဂၢၿဖစ္၍ ပ်ံလႊားငွက္ဥထဲ၌ ဗီဇဓာတ္အၿဖင့္ ကိန္းေအာင္းလ်က္ဆိုင္ရာ ၀ိပါတ္အက်ိဳးတရားမ်ားကို သာလွ်င္ ၿဖစ္ေပၚေစမည္ၿဖစ္၏။ ထိုဥထဲမွ ဗီလံုးငွက္ထြက္ေပၚလာမည္ မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဗီလံုးငွက္ကိုၿဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းတရား(၀ါ) ကမၼသတၱိမွာ တသီးတၿခားၿဖစ္၏။ စင္စစ္ ဗုဒၶ၀ါဒီနားလည္ေသာကမၼသတၱိမွာ ဗီဇသတၱိမဟုတ္။ ကမၼသတၱိ ဟူေသာ စကားသည္ မိဘမ်ားထံမွ လူတစ္ဦးရရိွေသာ မ်ိဳးရိုးဗီဇသတၱိမ်ားကိုမဆိုလိုဘဲအတိတ္ဘ၀မ်ားမွ ပါလာေသာ ဂုဏ္အဂၤါသတၱိမ်ားကိုသာ ဆိုလိုၿခင္းၿဖစ္၏။ သို႔ရာတြင္ ဤခ်ားနားခ်က္ကို ခ်န္လွပ္၍ ဗုဒၶ၏ကမၼ၀ါဒသည္ သိပၸံပညာရွင္တို႔၏ မ်ိဳးရိုးဗီဇ၀ါဒႏွင့္ မ်ားစြာ နီးစပ္တူညီလွေပသည္။ "

အထက္ပါ အေမရိကန္ ပညာရွင္၏ အၿမင္အားၿဖင့္ ကမၼသတၳၱိသည္ ဗီဇသတၱိကဲ႔သို႔ သတၱ၀ါတစ္ဦးက အၿခားသတၱ၀ါတစ္ဦးထံမွ ဆက္ခံရရိွေသာ အရာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သတၱ၀ါတစ္ဦး မိမိ၏အတိတ္မွ ရရိွေသာသတၱိၿဖစ္၏။ သို႔ရာတြင္ လြန္ခဲ႔ေသာအခန္း၌ ဘ၀ေဟာင္းမွသတၱ၀ါႏွင့္ ဘ၀သစ္မွသတၱ၀ါသည္ ေလာကေ၀ါဟာရအားၿဖင့္(၀ါ) သမုတိသစၥာနယ္၌ပင္ တသီးတၿခားသတၱ၀ါမ်ား ၿဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူရန္ စဥ္းစားဖြယ္ရာ အေၾကာင္းအခ်က္အလက္မ်ားက္ို ေဖာ္ၿပခဲ႔ေပၿပီ။ သို႔ၿဖစ္၍ ဗုဒၶက်မ္းၿပဳ အဂၤလိပ္ရဟန္းေတာ္ ဘိကၡဳသီလစာရက "အနတၱ၀ါဒကို သိၿမင္နားလည္ေသာသူသည္ တမလြန္ဘ၀၌ မိမိေကာင္းစားေရးအတြက ္ဘာၿပဳလုပ္ရမည္ကို မစဥ္းစားသင့္။ ငါသည္္တၿခားသူမ်ား ေကာင္းစားေရးအတြက္ ဘာၿပဳလုပ္သင့္ သနည္း။ ငါသည္ အၾကင္ကမၼ၏ ယခုလက္ရိွ ရုပ္နာမ္ခႏၶာၿဖစ္၏။ ထိုကမၼ၏ ေနာင္ဘ၀ ရုပ္နာမ္ခႏၶာအား ဆင္းရဲဒုကၡ မၿဖစ္ေစၿခင္းငွာ ငါမည္သို ႔ ၿပဳက်င့္အပ္သနည္း ဟူ၍သာလွ်င္စဥ္းစားသင့္သည္။" ဟုဆိုခဲ႔၏။ ေဒါက္တာ ရိုင္းစ္ေဒးဗစ္ကလည္း "ဗုဒၶ၀ါဒသည္ တမလြန္ဘ၀၌ မိမိကိုယ္တိုင္ ခံစားရမည္႔ ခ်မ္းသာသုခကို မေမွ်ာ္မွန္းႏိုင္ေခ်။ သူၿပဳေသာ ေကာင္းမွဳမ်ား၏ အက်ိဳးတရား(၀ါ) ကမၼ၀ိပါက္သည္ သူေသေသာအခါ က်န္ရိွ၍ အၿခားသတၱ၀ါမ်ား၏ စီးပြားခ်မ္းသာ တိုးတက္မွဳကို အက်ိဳးၿပဳေပလိမ္႔မည္"ဟုေရးသားခဲ႔၏။

အထက္ပါယူဆခ်က္ကို အတၱစြဲမကင္းေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔က ၾကိဳက္ႏွစ္သက္လိမ္႔မည္ မဟုတ္ေခ်။ အဂၤလိပ္ ဗုဒၶက်မ္းၿပဳဆရာ မစၥတာ အက္ဒ္မြန္ဟုမၼစ္က "လူတစ္ဦး သည္ အၿခားလူတစ္ဦး၏ ကမၼအေမြကို ဆက္ခံ၍ ထိုအၿခား လူၿပဳခဲ႔ေသာ အမွဳမ်ား အတြက္ ေကာင္းက်ိဳဆိုးၿပစ္ကိုခံရမည္ ဆိုေသာစကားမွာ အဓိပၸာယ္ယုတၱိ ကင္းမဲ႔၍ ကၽြႏ္ုပ္တို႔နားလည္ေသာ တရားမွ်တမွဳ၏ အဓိပၸာယ္ႏွင့္လည္း ဆန္႔က်င္လွေခ်သည္" ဟု မွတ္ခ်က္္ခ်၏။ အက္ဒ္မြန္ဟုမၼစ္သည္ အတၱ၀ါဒီၿဖစ္၍ ေဒါက္တာရိုင္းစ္ေဒးဗစ္၏ စကားကို လက္မခံႏိုင္ၿခင္းမွာ အံ့ၾသစရာမရိွေခ်။

သို႔ၿဖစ္ေစကာမူ တမလြန္ဘ၀ကို အပထား၍ မ်က္ေမွာက္ဘ၀၌ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတိုင္းသည အၿခားသူတစ္ပါးၿပဳေသာ အမွဳမ်ား၏ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးၿပစ္ကို အနည္းအမ်ား ခံယူေနရၿခင္းမွာ ကၽြႏ္ုပ္တို႔အားလံုး မ်က္ၿမင္အထင္အရွားၿဖစ္၏။ သားသမီးတို႔သည္ မိဘတို႔၏ ေကာင္းေမြဆိုးေမြကို ခံယူၾကရသည္ မဟုတ္ပါေလာ။ သားသမီးၿဖစ္သူ၏ လိမၼာမွဳ၊ မိုက္မဲမွဳသည္ မိဘမ်ားအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္သည္ မဟုတ္ပါေလာ။ တခါတရံ၌ လူတို႔သည္ ကုန္သည္ပြဲစား စီးပြားေရးသမားတို႔၏ ၀ိသမေလာဘေၾကာင့္ လူေနမွဳအဆင္အတန္းနိမ္႔က်ေနသည္ မဟုတ္ပါေလာ။ ဤေနရာ၌ ေဒါက္တာရိုင္းစ္ေဒးဗစ္၏ ေရးသားခ်က္မွာ မွတ္္သားဖြယ္ရာေကာင္း၏။ "ကၽြႏ္ုပ္တို႔သည္ တမလြန္ဘ၀၌ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ကိုယ္တိုင္ ခ်မ္းသာသုခ ခံစားရမည္ ဟူေသာ ယံုၾကည္ခ်က္ရိွမွ ေကာင္းမွဳၿပဳေတာ႔မည္ေလာ။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ အနစ္အနာခံမွဳႏွင့္ ၾကိဳးပမ္းမွဳ မ်ား သည္ အၿခားပုဂၢိဳလ္တို႔ အား ခ်မ္းသာသုခ ၿဖစ္ေစလိမ္႔မည္ ဟူေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ၿဖင့္ ႏွစ္သိမ္႔ေက်နပ္သင့္သည္ မဟုတ္ပါေလာ။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔သည္ ခံစားခြင့္ရိွသည္ထက္ ပိုမိုအက်ိဳးခံစား ေနၾကရ၏။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ေပးႏိုင္သည္ထက္ အဆမတန္ပိုမိုရရိွေနၾက၏။ ရွည္လ်ားလွေသာ အတိတ္ကာလက အနစ္နာခံကာၾကိဳးပမ္းခဲ႔ၾကေသာ၊ ေၿမာက္မ်ားစြာတို႔၏ ေကာင္းမွဳ အက်ိဳး(၀ါ) ကမၼ၀ိပါကကို ခံစားေနၾကရသည္ ထို႔အၿပင္ ကၽြႏု္ပ္တို႔သည္ ေမွ်ာ္၍မဆံုး ေသာ အနာဂတ္ကာလ၌ ၾကီးပြား တိုးတက္ဦးမည္႔ လူ႔ေလာကကို တစ္စြန္းတစ္စ စိတ္ကူး မွန္းဆႏိုင္၏။ ဤအခ်က္သည္ပင္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔အား ေလးနက္မွန္ကန္ၿပီး ခိုင္မာတည္ၿမဲေသာေမွ်ာ္လင့္မွဳ၊ ယံုၾကည္မွဳကိုတစ္ကိုယ္ေကာင္းအတၱစိတ္ထက္ ပိုမိုေပးစြမ္းႏိုင္သည္မဟုတ္ပါေလာ။ "

အၿခားသူတစ္ပါး အေပၚ၌ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါတစ္ဦး ၿပဳေသာအမွဳ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ အတိုင္းအတာကို ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ခန္႔မွန္းတြက္ဆရန္ မၿဖစ္ႏိုင္ေခ်။ အခ်ိဳ႕ေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳမ်ားသည္ ကာယကံရွင္ ၏ မိသားစု၊ တိုင္းၿပည္၊ ႏိုင္ငံ၊ ေခတ္ကာလ၌ မၿပီးဆံုးဘဲ ကာလေဒသကို ေက်ာ္လြန္ ထင္းရွားေနတတ္၏။ သိပၸံပညာရွင္၊ အတတ္ပညာရွင္တို႔၏ ေလ႔လာစူးစမ္းမွဳ၊ တီထြင္ၾကံဆမွဳကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ ယေန႔မ်ားစြာေသာ ကမၻာသူ ကမၻာသားတို႔သည္ လူေနမွဳ အဆင့္အတန္း ၿမင့္မားလာၾက၏။ အတၱ မာနလႊမ္းမိုးေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔၏ အာဏာရွင္စနစ္ က်င့္သံုးမွဳေၾကာင့္ မ်ားစြာေသာ လူတို႔သည္ လူ႕အခြင္အေရးမ်ား ဆံုးရံွဳး၍ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆင္းရဲ ဒုကၡေရာက္ခဲ႔ၾကရ၏။ လူသတၱ၀ါသည္ အတြင္းအၿပင္(၀ါ) ဗီဇႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ သခၤါရ တရားတို႔၏ ၿပဳၿပင္ စီရင္မွဳၿဖင့္ ၾကီးပြားၾကရ၏။ ထိုအေၾကာင္း တရား ႏွစ္ပါးသည္ အခ်င္းခ်င္း အမွီသဟဲၿပဳေနေသာ တရားမ်ားၿဖစ္၍ အေၿခအေန တစ္ဖက္ေစာင္းနင္းၿဖစ္ပါက သတၱ၀ါၾကီးပြားရန္ မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ေခ်။ အလြန္ခ်မ္းသာ ၾကြယ္၀ေသာ သူသည္ မိမိစီးပြား၊ ဥစၥာကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ သတိ၊ ပညာ၊ ၀ီရိယစေသာ ဗီဇဓာတ္ခံအား အသင့္အတင့္ရိွ ရေပမည္။ ဘုရားသည္ပင္ အမွီရိွမွပြင့္သည္ ဆိုေသာ စကားရိွ၏။ ဗုဒၶသည္ လူတို႔အား မိမိကိုယ္ကို မွီခိုအားထားရန္ အေလးအနက္ ေဟာၾကားခဲ႔သည္ မွန္ေသာ္လည္း အၿခားတစ္ဖက္၌ မိတ္ေဆြေကာင္းရိွရန္ လိုအပ္ၿခင္းႏွင့္ မိဘ၊ သားသမီး၊ ဆရာတပည္႔၊ ဇနီး ခင္ပြန္းစသည္တို႔ၿပဳအပ္ေသာ လူ႔က်င့္၀တ္မ်ား ေဟာၾကားခဲ႔ၿခင္းကို မေမ႔သင့္ေခ်။ ပုဂၢိဳလ္ သတၱ၀ါသည္ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ လံုး၀ကင္း၍ ထီးတည္းရပ္တည္ရန္ မၿဖစ္ႏိုင္ၿခင္းသည္ အနတၱတရား၏ အဓိကသေဘာလကၡဏာၿဖစ္၍ သူတစ္ပါအားၿပဳၿပင္စီရင္ရာ၌ ပါ၀င္ၿခင္းၿဖင့္ သူတစ္ပါး၏ ၿပဳၿပင္စီရင္မွဳ ခံရၿခင္းသည္ ကမၼ၀ါဒ၏ အႏွစ္သေဘာ လကၡဏာၿဖစ္၏။ မ်ားစြာေသာ ဗုဒၶ၀ါဒီတို႔သည္ တရားမွ်တမွဳႏွင့္ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးၿပစ္ ခံစားရမွဳကို အတၱစြဲၿဖင့္ရွဳၿမင္ၾကေသာေၾကာင့္ ကမၼ၀ါဒအေပၚ အၿမင္မွန္မရရိွခဲ႔ၾကေခ်။ အိႏၵိယပညာရွင္တစ္ဦး၏ အဆိုအားၿဖင့္ "လူသတၱ၀ါတစ္ဦး၏ဘ၀သည္ အၿခားသူ တစ္ပါးတို႔၏ ဘ၀ႏွင့္ ဆက္စပ္လ်က္ရိွ၏။ အမွဳ တစ္ခုၿဖစ္ပြားၿခင္း အေၾကာင္းတရား၊ ယင္းအမွဳအတြက္ တာ၀န္ရိွမွဳႏွင့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳသည္ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္တည္းႏွင့္ သာသက္ဆိုင္သည္မဟုတ္။ ကၽြႏု္ပ္တို႔သည္ အၿခားလူမ်ား၏ ေကာင္းေမြဆိုးေမြကိုရရိွ၍ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ၿပဳက်င့္လိုက္ေသာ အမွဳမ်ား၏ အက်ိဳးတရားမ်ားသည္ အၿခားသူမ်ားအဖို႔ ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ ေကာင္းေမြ ဆိုးေမြမ်ား ၿဖစ္၏။"

အၿခား ပညာရွင္တစ္ဦးကမူ "သတၱေလာကၾကီး တစ္ခုလံုး၏ အစိတ္အပိုင္းအၿဖစ္ၿဖင့္ လူသတၱ၀ါတို႔ ဆက္စပ္ေနေသာ အၿခင္းအရာကို မသိမၿမင္ပါက ကမၼ၀ါဒီ၏ နက္နဲက်ယ္ၿပန္႔ေသာ အနက္အဓိပၸာယ္ကို သိၿမင္နားလည္ ႏိုင္မည္မဟုတ္။" ဟုဆို၏။ ေဒါက္တာရိုင္းစ္ေဒးဗစ္ကမူ ကမၼ၀ါဒီႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးသားခဲ႔သည္။

"ကမၼ၀ါဒီ၏ အေၿခခံသေဘာတရားသည္ အလြန္ေလးနက္ မွန္ကန္ေၾကာင္း ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ၀န္ခံရေပမည္။ လူသတၱ၀ါ တစ္ဦး၏ ဘ၀ၿဖစ္စဥ္သည္ ေမြဖြားခ်ိန္မွ အစၿပဳသည္မဟုတ္။ သူသည္ ပတ္၀န္းက်င္ေလာကႏွင့္ ကင္း၍ ဘယ္အခါမွ် ထီးတည္းမရပ္တည္ႏိုင္ေခ်။ လူကိုမဆိုထားဘိ အလြန္ေသးငယ္ေသာ ဆီးႏွင္းေပါက္ကေလး သည္ပင္ ေလာကဓာတ္ စၾက၀ဠာ၏ ၿပဳၿပင္မွဳကိုခံရ၏။ ယင္းသည္ ၀က္သစ္ခ်ပင္ မဟုတ္ဘဲ ဆီးႏွင္းေပါက္ၿဖစ္ေနၿခင္း၊ အၿခားဆီးႏွင္းေပါက္မ်ားႏွင့္ မတူၿခင္းမွာ အနမတဂၢ သံသရာ၌ ၿဖစ္ပ်က္ခဲ႔ေသာ ကမၼအမွဳမ်ားေၾကာင့္ၿဖစ္၏။ ယင္း၏ ဘ၀ၿဖစ္စဥ္အစကို ကၽြႏ္ုပ္တို႔ သတ္မွတ္ရန္ မၿဖစ္ႏိုင္ေခ်။"

(ကမၼသတၱိႏွင့္ ကမၼ၀ါဒ ၿပီး၏)
...............................................................................

ထိုေရးသားမွဳမ်ားမွာ ဆရာဦးေအးေမာင္ ေရးသားခဲ႔ေသာ ဗုဒၶႏွင့္ဗုဒၶ၀ါဒက်မ္းမွ ကမၼသတၱိႏွင့္ ကမၼ၀ါဒအခန္းအား တိုက္ရိုက္ကူးယူေဖာ္ၿပထားၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထိုသို႔ေဖာ္ၿပၿခင္းေၾကာင့္ အဓိပၸာယ္တစ္စံုတစ္ရာခ်ဳပ္ယြင္းကုန္ၿငားအ့ံ။ မူရင္းက်မ္းၿပဳ ဆရာဦးေအးေမာင္ႏွင့္ ဘာမွ်မသက္ဆိုင္ဘဲၾကိဳးစားရန္ အထူးလိုေသးေသာ အကၽြႏ္ုပ္၏တာ၀န္သာၿဖစ္ၿပီး ထိုစာမ်ားေၾကာင့္ စာဖတ္သူအတြက္ တစ္စံုတစ္ခု အက်ိဳးရိွေစၿငားအံ့။ မူရင္းက်မ္းၿပဳသူ ဆရာဦးေအးေမာင္ကိုသာ ေလးစား ေက်းဇူးတင္ရန္ တိုက္တြန္းလိုပါသည္။